ՎԻՃԱԿԱԳԻՐ
ԿԱՊԻ ՄԵՋ ԵՆ ԸՆԴԱՄԵՆԸ 1 ՀՅՈՒՐԵՐ 1 ՕԳՏՎՈՂՆԵՐ 0
|
Каталог файлов
Բաժնում կա 100 նյութ
Ցուցադրված է 21-40 նյութ |
Էջ « 1 2 3 4 5 » |
Դասավորել ըստ
Ամսաթվի ·
Անվան ·
Ըստ վարկանիշի ·
Մեկնաբանմամբ ·
Բեռնվածությամբ ·
Դիտվածությամբ
 1872 թվականի վերջին
ամսին էր: Թ... քաղաքը խորին կերպով մրափում էր գիշերային խավարի մեջ: Իսկ
մի խուլ անկյունում, մի փոքրիկ և համեստ սենյակ դեռ լուսավորված էր ճրագի
աղոտ լույսով: Այդ աղքատիկ բնակարանում, մահճակալի վրա պառկած էր մի
մանկահասակ պատանի, որի գունատ դեմքը, շիջած աչքերը և խորին կերպով հոգվոց
հանելը ցուցանում էին, թե նա տանջվում էր ծանր հիվանդությունով:Նրա մոտ
տխուր դեմքով նստած էր մի երիտասարդ և հոգս էր տանում հիվանդին: |
 Մի
ականատես պառավ պատմում էր, թե
այն օրը
սոսկալի էր,
երբ աշխարհ եկավ Վարդան Ահրումյանը: Իբրև թե երկինքը անընդհատ որոտում էր,
երբեմն մռնչում ամեհի գազանի պես,
մթին ամպերը, ղեկը կորցրած նավերի նման, երերվում էին,
չգիտենալով ուր
գնալ և
ինչպես: Սակայն անձրև չէր տեղում և չտեղաց ամբողջ օրը: Երկիրը խավարվել էր, ինչպես մորեխի ժամանակ, կատաղի հողմերից հալածվող փոշին ոլոր-մոլոր պտույտներ էր
գործում ամայացած փողոցներում և քաղաքը նմանվում էր վիթխարի աղորիքի:
|
Մի
ականատես պառավ պատմում էր, թե
այն օրը
սոսկալի էր,
երբ աշխարհ եկավ Վարդան Ահրումյանը: Իբրև թե երկինքը անընդհատ որոտում էր,
երբեմն մռնչում ամեհի գազանի պես,
մթին ամպերը, ղեկը կորցրած նավերի նման, երերվում էին,
չգիտենալով ուր
գնալ և
ինչպես: Սակայն անձրև չէր տեղում և չտեղաց ամբողջ օրը: Երկիրը խավարվել էր, ինչպես մորեխի ժամանակ, կատաղի հողմերից հալածվող փոշին ոլոր-մոլոր պտույտներ էր
գործում ամայացած փողոցներում և քաղաքը նմանվում էր վիթխարի աղորիքի:
|
Այն
քաղաքը, ուր կատարվել է այս անցքը, այժմ էլ այնպես աննշան է և աշխարհից
մոռացված, որպես շատ տարիներ առաջ: Նրա բնակիչները աղքատ են, տները մեծ
մասամբ ավերակ, փողոցները քարերի ու հողի կույտերով լի, տխուր,
ամայի:Գեղեցիկ է միայն այդ քաղաքի բնությունը: Օդը քնքուշ է, երկինքը
կապույտ ու պայծառ, շրջակա դաշտերը ծաղկազարդ, ձորերը հովասուն: Այնտեղ
գարնանը գիշերը մինչև լույս երգում են սոխակները գավիթների բարձրագագաթ
բարդիների վրա, իրանց գեղգեղանքը խառնելով տերևների մեղմիկ սոսափյունի հետ:
|
Այն
քաղաքը, ուր կատարվել է այս անցքը, այժմ էլ այնպես աննշան է և աշխարհից
մոռացված, որպես շատ տարիներ առաջ: Նրա բնակիչները աղքատ են, տները մեծ
մասամբ ավերակ, փողոցները քարերի ու հողի կույտերով լի, տխուր,
ամայի:Գեղեցիկ է միայն այդ քաղաքի բնությունը: Օդը քնքուշ է, երկինքը
կապույտ ու պայծառ, շրջակա դաշտերը ծաղկազարդ, ձորերը հովասուն: Այնտեղ
գարնանը գիշերը մինչև լույս երգում են սոխակները գավիթների բարձրագագաթ
բարդիների վրա, իրանց գեղգեղանքը խառնելով տերևների մեղմիկ սոսափյունի հետ:
|
Տեսարանը
ներկայացնում է Սահառունիների բնակարանը: Մի բավական մեծ սենյակ, որ թե
հյուրասենյակ է և թե սեղանատուն: Աջ պատի մեջ երկու դռներ, որոնցից
ավանսցենի կողմինը տանում է Անահիտի սենյակը, իսկ խորքինը Սենեքերիմի և
Կատարինեի ննջարանը: Խորքի պատի մեջ դեպի ձախ դռներ, որ տանում են
նախասենյակ և խոհանոց, դեպի աջ՝ ճաշի սեղան, քովը՝ պահարան ամանեղենի
համար: Ձախ պատի մեջ, ուղիղ Անահիտի սենյակի դռների հանդեպ, դռներ որ
տանում են Արտաշեսի սենյակը, մի փոքր հեոու, դեպի խորքը՝ գրասեղան, քովն
աթոռներ: Աջ պատի երկու դռների միջև սովորական թախտ: Այս ու այն տեղ
հասարակ աթոռներ: Դռները վարագույրներ չունին: Պատերին կախված են հայ հին, և
նշանավոր մարդկանց պատկերներ և «Ոգի Հայաստանի» կոչված նկարը, ձեռագործ: |
Բ... գյուղի մեջ ամենի ուշադրությունը գրավել էր մի փոքրիկ
տղա,
որ
դեռ
նոր
էր
մտել
իր
տասներկու
տարեկան
հասակը:
Ժամասեր
գյուղացիները
նրա
ձայնովն
էին
զմայլած,
դաշտից
անցնելիս,
նա
էր,
որ
այնպես
քաղցր
երգելով,
վաղ
առավոտյան
գառները
արածացնելու
էր
տանում:Նրա անունը Գալուստ էր, բայց գյուղացիները կրճատելով Կալո էին կոչում: Մի հաստ ու պինդ տղա էր Կալոն, որի ամուր կազմվածքը խոստանում էր հարուստ մարմնական զորություն: |
 Ռաֆայել Պատկանյանը
ծնվել է նոյեմբերի 8, 1830, Նոր Նախիջևանում (Ռոստով-Դոնի շրջան), գրող
Գաբրիել Պատկանյանի ընտանիքում։ Սկզբնական կրթությունը ստացել է հոր
դպրոցում։ 1843-1849-ին սովորել է Լազարյան ճեմարանում: 1851-ին Պատկանյանը
սովորել է Դորպատի համալսարանում։ Նույն տարում ընդունվել է Մոսկվայի
համալսարանի բժշկական ֆակուլտետը։ 1866-ին ավարտել է Պետերբուրգի
համալսարանի արևելյան ֆակուլտետը։ Վախճանվել է օգոստոսի 8, 1892-ին Նոր
Նախիջևանում։ |
Ամառնային
արեգակը
սաստիկ
այրում
էր
դրսումը:
Պարսկաստանի
Թեհրան
քաղաքում
մի
հոյակապ
ապարանք
էր
այն
բախտավոր
տներից
մինն,
ուր
երկնքի
բոցերը
չէին
թափանցում
նույն
ժամուն:
Այդ
բնակարանը
պատկանում
էր
մի
իշխանի,
որի
երակներում
վազում
էր
երևելի
Նադիր-Շահի արյունը:
|
 Խնկո
Ապերը (իսկական անուն-ազգանունը՝ Աթաբեկ Խնկոյան) կրթությունն ստացել է
ծննդավայրում, ապա՝ Ալեքսանդրապոլի (այժմ՝ Գյումրի) քաղաքային դպրոցում:
Գրչակից ընկերներն այնքան են սիրել Խնկոյանին, որ 1918 թ-ին նրան կնքել են
մտերմիկ` Խնկո Ապեր անվամբ:1890–1910
թթ-ին եղել է ուսուցիչ: 1911 թ-ին տեղափոխվել է Թիֆլիս, պաշտոնավարել
Ստեփան Լիսիցյանի պանսիոնում, աշխատակցել է «Աղբյուր», «Մաճկալ», «Հասկեր» և
այլ պարբերականների: 1920-ական թվականների սկզբին Խնկո Ապերը վերադարձել է
Հայաստան, զբաղվել գրական-մշակութային գործունեությամբ: Գրել է
բանաստեղծությու ններ, պոեմներ, հեքիաթներ, լեգենդներ, առակներ:
«Բանաստեղծական փորձեր» առաջին ժողովածուն լույս է տեսել 1890 թ-ին: Խնկո
Ապերը շուրջ 120 (նաև թարգմանական) գրքերի հեղինակ է:
|
Թիֆլիսի
ժողովարանի ամառային բնակարանում ընտանեկան երեկույթ էր: Ուղիղ տասը ժամին,
երբ այգին կիսով չափ լցվել էր երկու սեռի հանդիսականներով, ընդարձակ
ճեմելիի ծայրում երևեցավ ամբողջ քաղաքին հայտնի Միքայել Հալաբյանը:Նախքան
առաջ գալը, նա քանի մի վայրկյան կանգնեց գալար պատատուկով վարագուրված
վանդակապատի մոտ, կուրծքը դուրս ցցեց, նայեց զբոսնող հասարակությանը: Հետո
նա աջ ճեռով ուղղեց սպիտակ մետաքսյա փողկապը, որի վրա պսպղում էր ադամանդյա
խոշոր գնդասեղը, հարթեց ձյունի պես ճերմակ ժիլետը, որի վրա փայլում էր
ոսկե ժամացույցի բարակ ոսկե շղթան, շփեց a la Բուլանժե խուզած միրուքը և,
գլուխը բարձր պահած, ծանր, հանդարտ և, կարծես, ակամա քայլերով առաջ
ընթացավ:
|
Քուռ գետի ձախակողմյան մասի մի ծուռ փողոցով
անցնում էր մի երիտասարդ: Օգոստոսի շոգ օրերից մեկն էր: Արեգակը երկաթի
պես տաքացրել էր փողոցի սալահատակը և տների պատերը: Օդը այնքան ճնշող էր,
որ անցորդը հազիվ կարողանում էր շունչ առնել: Երբեմն թեքվելով ձեռնափայտի
վրա, նա կանգ էր առնում ծառերի շվաքում և յուր հոգնած հայացքը ձգում տների
լուսամուտներին կամ դռներին: Չնայելով ամառային կիզիչ եղանակին, հագած էր
ձմեռային սև սյուրտուկ, այն էլ կոճկած մինչև կոկորդը: Իսկ աջ թևին ձգած էր
մի մոխրագույն վերարկու, որի փեշերը հասնում էին գետնին: Նա փոքրահասակ էր,
նիհար, բայց կուրծքը կազմվածքի համեմատ լայն էր և առողջ: Դեմքի գծերը
խոշոր էին, ազդու և անմիջապես ուշադրություն գրավող:
|
Վարագույրը
բարձրանալիս, Սաղաթելը, Անդրեասի գրասեղանի քով կանգնած, հեռախոսով խոսում
է: Խորքի դռները բացվում են, ներս է մտնում Կարինյանը և սկսում է Անդրեասի
գրասեղանի վրա շատ դանդաղ ինչ-որ փնտրել: Այս դռները բացվելիս հեռու երևում
է մի բարձր հաշվեսեղան, որի քով կանգնած պարապում է մի երիտասարդ: Մերթ
ընդ մերթ երևամ են և ուրիշ ծառայողներ, նաև այցելուներ, որոնք այս ա այն
կողմ են անցնում գբաղված դեմքերով: Գործողության ընթացքում, մինչև
գրասենյակի փակվելը, այնտեղից լսվում են համարակալի չխկչխկոց և հեռախոսի
գանգակի հնչյուններ:
|
Մինթոյանների
բնակարանը: Ֆրանսիական ոճով կահավորված բավական ընդարձակ սալոն: Երեք դռներ
— երկուսը խորքում, երրորդն աջ պատի մեջ: Խորքի ձախակողմյան դուռը տանում է
նախասենյակ, աջ կողմինը՝ սեղանատուն: Աջ պատի միջի դուռը տանում է
բնակարանի մյուս սենյակները: Ցախ պատի մեջ երեք լուսամուտներ ճերմակ
դանթելյա վարագույրներով: Մի անկյունում դաշնամուր, մյուսում գահավորակ,
կիսաբագկաթոռներ, սեղան մետաքսյա գունավոր սփռոցով ծածկված: Պատի տակ, մի
փոքրիկ սեղանի վրա տնլեֆոնի գործիք:
|
Օդը մեղմ էր և
տաքուկ, երկինքը պարզ և աստղազարդ: Տների ներս չէր գրավում մարդկանց, ուստի
ժողովուրդը լցված էր դուրսը և զբոսնում էր սալած մայթերի վրա, կամ նոր
կանաչող ծառուղիներում: Շառագույն լուսինը, որ նոր էր բարձրանում մթնացող
հորիզոնում, խոստանում է գեղեցիկ, լուսնկա գիշեր: Այդ պատճառով փողոցներում
աջ ու ձախ սլացող կառքերի թվին հետզհետե ավելանում էին և այն դեսպակները,
որոնք իրենց մեջ խնամքով ծածկում էին հեռավոր զբոսարանների խորհրդավոր
հաճախորդներին: Այդպիսով դրսի աղմուկը գնալով սաստկանում էր և
կենդանությունը տիրում ամեն տեղ:
 |
Ջալալ իշխանի
պալատում սրբատաշ քարերից շինված մի սրահ կամարակապ առաստաղով, նեղ և
սրածայր պատուհաններով, որոնք ագուցած են գույնզգույն ապակիներով: Սրահն
ունի երկու հակադիր սրակամար դռներ: Պատերի մոտ դրված են հնատարազ
աթոռակներ ու բազմոցներ. վերջինները ծածկված են մետաքսով: Սրահի հատակը
ծածկված է գորգերով:
|
Նրա տարիքը թեպետ
հիսունհինգից անց էր բայց, նա դեռ ժիր և առույգ էր ինչպես մի երիտասարդ և
յուր բոլոր գործերի վերա հսկում էր անձամբ: Ամեն առավոտ նա ժամը վեցին
արդեն ոտքի վերա էր. նրա ստորադրյալները նույնպես հետևում էին յուր
օրինակին, որովհետև Թովմասի խանութները բացվում էին շուկայի մեջ ամենից վաղ
և փակվում ամենից ուշ, իսկ այդ բոլոր ժամանակը նա ոտքը խանութից դուրս չէր
դնում: Նույնիսկ ճաշելու համար պարոն Թովմասը տուն չէր գնում և այդ պետքը
լցուցանում էր խանութում: Հենց այս պատճառով էլ նա շատ ատում էր այն
փափկասեր վաճառականներին, որոնք կեսօրին խանութը գործակատարների հույսով
թողնելով, շտապում էին իրենց կանանց հետ ճաշ վայելելու:
|
Բայազեդը պաշարված
էր:Թուրք, քուրդ, բոշա, ջուլո և ավելի քան քսան հազար խառնիճաղանճ
բաշիբոզուկներ, խառն տաճկաց կանոնավոր զորքերի հետ, շրջապատել էին կիսավեր
քաղաքը: Նա ծխում էր կրակի մեջ, որպես մի ընդարձակ խարույկի տարածություն:
Քրիստոնյա հայերի տները դատարկվել էին բնակիչներից: Բարբարոսի սուրը և
գերությունը սպառել էր նրանց: Հայերից մի փոքրիկ մաս միայն ազատվել էր,
կանխապես փախչելով սահմանակից Մագու քաղաքի կողմերը, որ պարսից հողի վրա է
գտնվում:
|
Լուսնի եղջյուրը
ծածկվեցավ Քարքե լեռան ետևում և Տարոնը ընկղմվեցավ գիշերային խավարի մեջ:
Ոչ մի աստղ այդ գիշեր չէր երևում: Երկինքը պատած էր մոխրագույն ամպերով,
որոնք մեղմ հոսանքով լողում էին դեպի Կրկուռ և Նեմրութ լեռների կողմերը և,
այնտեղ կուտակվելով, թանձրանալով, միգային-սև կերպարանք էին ստանում: Այդ
կողմից երբեմն փայլատակում էր, կայծակը, և լսելի էր լինում որոտման խուլ
դղրդյուն, որ գուշակում էր հորդ անձրև:Գիշերային այդ տագնապալի պահուն
երկու ձիավորներ անցնում էին Մուշի դաշտով: Նրանք գալիս էին հեռվից, շատ
հեռվից: Մի ամիս առաջ դուրս եկան Տիզբոնի երկաթյա քաղաքադռնից, անցան
Խուժիստանի անապատները, անցան արևակեզ Ասորեստանը, անցան հայկական Միջա
գետը և մի օր առաջ ոտք դրեցին Մուշի դաշտի վրա: Դրանք երկու սուրհանդակներ
էին:
|
Կովկասյան նահանգի
մի գավառաքաղաքի մեջ բնակվում էր Հացի-Գելենց Օհանեսի որդի Ղաղո անունով
հարուստ վաճառականը: Նրա ծնողքը, մեռնելով խոլերայից, թողեցին միակ զավակը,
փոքրիկ Ղաղոյին, մանկական հասակում, բոլորովին անխնամ և հետին աղքատության
մեջ: Փոքրիկ Ղաղոն օրական հացի կարոտ չմնալու համար, իրանց թաղի ծխատեր
քահանա տեր — Մարուքի բա րերարությամբ, հանձնվեցավ իբրև աշկերտ մրգավաճառ
Պաճո — Սոսիկոյի մոտ, ուր նրա պաշտոնն այն էր՝ հսկել խանութի դռանը,
կանաչեղենի վրա ջուր սրսկել, խնձորների փոշին սրբել, վաճառողներ հրավիրել և
երբեմն անցնող մի ջհուտի ետևից թաքուն քարշ տալ աղվեսի պոչ, հետո հա՜յ,
հո՜յ աղաղակ բարձրացնել, ծափ տալ և յուր վարպետին ծիծաղեցնել:
|
|
|